Son beş yılda, Kamu-Özel İşbirliği (KÖİ) modeliyle işletilen otoyollardan geçen 800 bin araçtan geçiş ücreti tahsilatı yapılamadı. Bu ödemesiz geçişlerin, ceza bedelleriyle birlikte toplam kaybı ise yaklaşık 1,4 milyar liraya ulaşmış durumda. Bu durum, Türkiye’deki otoyol işletmeciliğinde önemli bir kayba ve sistemsel soruna işaret ediyor.
Yabancı Plakalı Araçların Ödemesiz Geçişleri, Türkiye’nin Prestijini Zedeliyor
Karayolları Genel Müdürlüğü (KGM), Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Plan ve Bütçe Komisyonu’na verdiği yanıtta, KÖİ modeliyle tamamlanarak işletilen otoyollar üzerinden ödemesiz geçiş yapan yabancı plakalı araçların sorunlarına dikkat çekti. Görevli şirketlerin, bu araçlardan geçiş ücreti tahsil edemediği belirtilerek, bu durumun Türkiye’nin uluslararası prestijini olumsuz etkilediği vurgulandı.
Ayrıca, yerli ve yabancı plakalı araçlar arasında haksız rekabet yaratıldığı, taşımacılık sektöründe uygulamada eşitsizliklere neden olduğu ifade edildi. Bu sorunun çözülmesi için gerekli düzenlemelerin yapılması gerektiği belirtiliyor.
Geçiş Ücreti Kaybı Artıyor: Son 5 Yılda 1,4 Milyar Lira
Geçtiğimiz yıl yalnızca 157 bin araç, KÖİ modelindeki otoyollardan ödemesiz geçiş yaptı ve bu durum 500 milyon lira gelir kaybına yol açtı. Son beş yıl içinde ise toplamda yaklaşık 800 bin araçtan geçiş ücreti tahsil edilemedi. Ödemesiz geçişler ve cezaları dikkate alındığında, Türkiye’deki otoyollardan kaynaklanan toplam gelir kaybı 1,4 milyar lirayı buldu. Ancak, TBMM’de kabul edilen yeni yasa teklifi ile bu kayıpların önüne geçilmesi hedefleniyor. Yabancı plakalı araçlar, otoyolu tekrar kullandıklarında daha önceki ödemesiz geçişlere ait ücret ve cezaları ödemek zorunda kalacak.
Mesleki Yeterlilik Belgesi Olmayan İşletmecilere Yüksek Cezalar
Karayolları Genel Müdürlüğü, taşımacılık, acentelik ve nakliyat hizmetleri yapan işletmecilerin, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’ndan yetki belgesi alması gerektiğini hatırlatarak, bu kurala uymayan işletmecilere kesilen cezalara dair veriler paylaştı. Geçen yıl, mesleki yeterlilik belgesine sahip olmadan faaliyet gösteren 23 bin 240 işletmeciye 132 milyon liraya yakın ceza kesildi. Bu yıl ise 4 bin 431 işletmeciye 36 milyon lira ceza verildi.
Mesleki yeterlilik belgesiz taşıt kullanan 4 bin 641 şoföre de cezalar uygulandı. Geçen yıl bu şoförlere 10 milyon lira, bu yıl ise 488 bin lira ceza kesildi. Ayrıca, mesleki yeterlilik belgesine sahip olmadan taşıt kullanan şoförlerin işleticilerine de toplamda 26 milyon lira ceza uygulanmış durumda.
Karayolları Taşıma Kanunu’nda Değişiklikler: Ceza Oranları Artıyor
TBMM’de kabul edilen yeni düzenlemeye göre, Karayolları Taşıma Kanunu’ndaki idari para cezaları önemli ölçüde artırılacak. Mesleki yeterlilik belgesine sahip olmadan faaliyet gösteren işletmecilere 8 bin 500 liradan 85 bin liraya kadar ceza verilecek. Ayrıca, mesleki yeterlilik belgesine sahip olmadan taşıt kullanan şoförlere 3 bin 500 liradan 35 bin liraya kadar, işletmecilerine ise 8 bin 500 liradan 85 bin liraya kadar idari cezalar uygulanacak.
Bu düzenlemeyle, taşıma yasalarına uymayan işletmeciler için caydırıcı ceza sistemleri oluşturulacak ve 2025 itibarıyla yeniden tekrarlanan ihlaller için cezalar iki katına çıkarılacak.
Türkiye’deki otoyol geçiş ücretleri konusunda yaşanan tahsilat sıkıntıları ve mesleki yeterlilik belgesi eksiklikleri, sektörde büyük gelir kayıplarına yol açıyor. Ancak, yeni yasalar ve düzenlemelerle bu sorunların aşılması ve daha düzenli bir sistemin oluşturulması hedefleniyor. Gerek KÖİ modeliyle işletilen otoyollar, gerekse taşımacılık sektöründeki yasal boşluklar, Türkiye’nin ekonomik yapısını ve rekabetçi piyasasını olumsuz etkileyebiliyor.
