Dünyada gıda fiyatlarının hızla yükseldiği bir dönemde, tereyağı da bundan nasibini alıyor. Avrupa’da maliyet artışları ve arz sıkıntısı nedeniyle fiyatların fırlaması, bazı ülkelerde satış kısıtlamalarına yol açarken, Türkiye’de ise tam tersi bir tablo yaşanıyor. Türkiye, 2024 yılında 100 bin tonu aşan üretimle tüm zamanların rekorunu kırdı. Peki, Avrupa’daki bu kriz Türkiye’yi nasıl etkiliyor? İç piyasada fiyatlar nasıl seyrediyor? Tereyağı ihracatına yönelik kısıtlamalar kalkarsa sektör nasıl bir ivme yakalar? İşte detaylar…
Türkiye’de Tereyağı Üretiminde Rekor Artış!
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, Türkiye’de tereyağı üretimi son yıllarda istikrarlı bir şekilde artıyor. 2024 yılında toplam tereyağı üretimi 100 bin 321 tona ulaşarak tüm zamanların en yüksek seviyesine çıktı. Bir önceki yıla kıyasla %15,2’lik bir artış yaşanırken, son beş yılın üretim verileri de dikkat çekici bir tablo ortaya koyuyor:
- 2020: 78 bin 610 ton
- 2021: 84 bin 826 ton
- 2022: 95 bin 656 ton
- 2023: 87 bin 65 ton
- 2024: 100 bin 321 ton (Rekor)
Bu verilere bakıldığında, Türkiye’de tereyağı üretiminin genel olarak yükselen bir trend izlediği görülüyor. 2023’te bir miktar düşüş yaşansa da, 2024’te üretim tekrar hız kazanarak 100 bin ton sınırını aştı.
Avrupa’da Tereyağı Kıtlığı! Satış Kısıtlamaları Kapıda mı?
Avrupa’da ise durum çok farklı. Son yıllarda artan üretim maliyetleri, süt arzındaki dalgalanmalar ve enerji fiyatlarındaki yükseliş, tereyağı üreticilerini zor durumda bırakıyor. Özellikle Kasım 2024’te yaşanan kriz, tereyağı fiyatlarını hızla yükseltti. Bazı ülkelerde marketler, tereyağı satışına kısıtlama getirdi ve tüketiciler ürün bulmakta zorlandı.
Bugün gelinen noktada Avrupa’da tereyağı fiyatları hâlâ yüksek seyrediyor ve arz sıkıntısının devam etmesi bekleniyor. Peki, bu kriz Türkiye’yi nasıl etkiler?
Avrupa’daki Kriz Türkiye İçin Fırsat Olabilir mi?
Ambalajlı Süt ve Süt Ürünleri Sanayicileri Derneği (ASÜD) Başkanı Harun Çallı, Türkiye’nin tereyağı üretiminde güçlü bir konuma sahip olduğunu vurgulayarak, Avrupa’daki sıkıntıların Türkiye’yi doğrudan etkilemeyeceğini belirtti. Ancak ihracatın önünün açılması halinde sektör için büyük bir fırsat doğabileceğini ifade etti:
“Ülkemizde iç piyasayı korumak için tereyağı ihracatında kısıtlama var. Şu anda sadece 1 kilogram ve altı paketli ürünleri ihraç edebiliyoruz. Avrupa’daki arz sıkıntısı düşünüldüğünde, eğer Türkiye olarak bu pazara daha fazla ürün ihraç edebilirsek sektörümüz açısından önemli bir avantaj elde edebiliriz.”
Türkiye’de Avrupa’ya ihracat yapabilecek 41 onaylı tesis bulunuyor. Eğer ihracatın önü açılırsa, hem üreticiler hem de ülke ekonomisi için büyük bir kazanç kapısı aralanabilir.
Türkiye’de Tereyağı Fiyatları Ne Durumda?
Tüketiciler için en önemli konulardan biri de iç piyasadaki fiyatlar. Avrupa’daki kriz Türkiye’yi doğrudan etkilemese de, genel süt ürünleri fiyatlarındaki dalgalanmalar tereyağı fiyatlarını da etkileyebilir.
2024 yılı boyunca tereyağı fiyatları, hem iç hem de dış dinamiklere bağlı olarak dalgalandı. Ancak üretimin rekor seviyeye ulaşması, iç piyasada arz sıkıntısı yaşanmasını engelledi ve fiyatları görece istikrarlı tuttu. Uzmanlar, üretimin bu seviyelerde devam etmesi halinde Türkiye’de fiyatların Avrupa’ya kıyasla çok daha makul seviyelerde kalacağını belirtiyor.
Süt Tozu ve Peynir Üretimi de Artıyor!
Türkiye’de süt üretiminin artması, sadece tereyağı değil, diğer süt ürünleri sektörlerini de olumlu etkiliyor. ASÜD Başkanı Harun Çallı’ya göre, süt tozu üretimi arttıkça tereyağı üretimi de artıyor. Çünkü tereyağı, süt tozu üretimi sırasında ortaya çıkan bir yan ürün olarak değerlendiriliyor.
Ayrıca, süt ürünleri ihracatında özellikle peynir gibi katma değeri yüksek ürünlerin teşvik edilmesi gerektiğine de vurgu yapılıyor. Türkiye’nin kaliteli peynir üretimi konusundaki potansiyeli düşünüldüğünde, bu alandaki ihracatın artırılması hem üreticiler hem de ülke ekonomisi için önemli bir fırsat sunuyor.
Tereyağı Sektörünün Geleceği: Neler Bekleniyor?
Önümüzdeki dönemde tereyağı sektörü için birkaç önemli faktör belirleyici olacak:
- Üretim Devam Edecek mi?
Türkiye’de süt üretiminin istikrarlı bir şekilde artması, tereyağı üretiminin de sürdürülebilir olmasını sağlıyor. Ancak maliyet artışları ve kur dalgalanmaları, sektör üzerinde baskı oluşturabilir. - İhracat Kısıtlamaları Kalkar mı?
Avrupa’daki arz sıkıntısının devam etmesi, Türkiye için önemli bir ihracat fırsatı sunuyor. Eğer Türkiye’deki üreticilere daha geniş ihracat imkanları sağlanırsa, sektör daha da büyüyebilir. - Fiyatlar Nasıl Seyredecek?
İç piyasada arzın bol olması, fiyatları dengede tutmaya yardımcı oluyor. Ancak dış faktörler ve global piyasalardaki gelişmeler, fiyatlar üzerinde etkili olmaya devam edecek.
Türkiye Tereyağı Üretiminde Güçlü Konumunu Koruyacak mı?
Türkiye, 2024 yılında tereyağı üretiminde önemli bir başarıya imza attı ve tüm zamanların en yüksek üretim seviyesine ulaştı. Avrupa’daki arz sıkıntısı ve fiyat artışları, Türkiye için bir ihracat fırsatı sunsa da mevcut kısıtlamalar nedeniyle bu fırsat tam anlamıyla değerlendirilemiyor.
Önümüzdeki dönemde ihracat politikalarının gözden geçirilmesi ve katma değeri yüksek süt ürünlerinin desteklenmesi, sektörün büyümesine katkı sağlayabilir. Türkiye’nin tereyağı üretiminde güçlü konumunu koruyup koruyamayacağı ise, hem iç piyasa dinamiklerine hem de global gelişmelere bağlı olacak.
