Türkiye’nin Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’na bağlı olan Nükleer ve Maden Araştırma Kurumu (TENMAK), yüksek sıcaklık toleranslı, kuraklığa adapte olabilen ve don zararından kaçınabilen yeni bitki ve gıda çeşitlerinin geliştirilmesi üzerinde çalışmalarını sürdürmektedir. TENMAK bünyesindeki Nükleer Enerji Araştırma Enstitüsü (NÜKEN) Tarım ve Gıda Araştırmaları Grubu, Türkiye’nin tarım ve gıda alanında arz güvenliğini sağlamlaştırmak amacıyla laboratuvarlarında araştırmalar yapmaktadır.
Küresel iklim değişikliğinin tarımsal sorunlara yol açması beklenirken, TENMAK laboratuvarları bu durumu dikkate alarak yüksek sıcaklık toleranslı, kuraklığa adapte olabilen ve don olaylarının zararından kaçınabilen yeni bitki çeşitleri üzerinde çalışmalar yürütmektedir. Bu kapsamda buğday, darı, nohut, domates, marul, yeşil fasulye, elma, portakal, Trabzon hurması, mandalina, çay, Antep fıstığı, kayısı, kalanşo ve gül gibi çeşitli sebze, meyve ve çiçek türlerinde mutasyon ıslahı ve biyoteknolojik yöntemlerle çalışmalar yapılmaktadır.
Gıda güvenliğine de önem veren TENMAK NÜKEN, Gıda Işınlama Laboratuvarları’nda farklı gıda gruplarının raf ömrünü uzatmak amacıyla gıda ışınlama çalışmaları yapmaktadır. Özellikle afet dönemlerinde uzun raf ömürlü ekmek reçetesi geliştirilmesi ve koruyucu katkı maddeleri içermeyen ekmeklerin muhafaza edilebilmesi için çalışmalar yürütülmektedir.
Su kısıtının tarımsal üretimde kayıplara neden olmaması için çalışmalar yapan TENMAK NÜKEN, daha az su kullanımıyla etkin sulama yapılmasını sağlayarak bitki gelişimini destekleyen projeler geliştirmektedir. Ayrıca, kapalı alanlara ve sera üretimine yönelik yerli dikey tarım teknolojisinin geliştirilmesi ve yapay zeka uygulamalarının adapte edilmesi çalışmaları da yürütülmektedir.
Nükleer Bilimler ve Malzeme Araştırmaları Koordinatörü Kadriye Yaprak Kantoğlu, gıda ışınlama, bitki besleme ve bitki koruma alanlarında araştırmalar yaptıklarını belirterek, mutasyon ıslahıyla farklı türlerde çeşitler geliştirdiklerini ifade etmiştir. Kantoğlu, değişen iklim koşullarına uyumlu, verimli ve besin değeri yüksek yeni çeşitlerin mutasyon ıslahı ile geliştirilmesinin temel hedefleri arasında olduğunu vurgulamıştır.
Gıda teknolojisinde kullanılan ışınlama tekniklerinin raflardaki gıdaların ömrünü uzatma, mikrobiyal yükü azaltma ve filizlenmeyi engelleme gibi faydaları olduğunu belirten Kantoğlu, bu uygulamanın sağlık açısından da olumlu etkileri bulunduğunu ifade etmiştir. TENMAK NÜKEN, yürüttüğü araştırmalarla tarım ve gıda alanında geleceğe yönelik sürdürülebilir çözümler üretmeyi hedeflemektedir.
