Mş bordrosu, çalışanların aldıkları mşı ve mşları üzerinden yapılan tüm kesintileri gösteren önemli bir belgedir. Çalışanlar için bordro, sadece kazançları değil, aynı zamanda sosyal güvenlik primleri, vergi kesintileri ve diğer yasal yükümlülüklerin izlenmesi açısından da büyük önem taşır. Bu yazıda mş bordrosunda yer alan vergi kesintilerinin ne anlama geldiğini ve ne kadar ödendiğini daha detaylı bir şekilde ele alacağız.
Mş Bordrosu Nedir?
Mş bordrosu, bir çalışanın bir dönem (genellikle aylık) boyunca aldığı brüt mşın, yapılan kesintiler ve net mş ile birlikte belirtilen resmi bir belgedir. Çalışan, bu belgede; brüt mş, vergi kesintileri, sigorta primleri, işsizlik sigortası kesintileri, yemek ve ulaşım yardımları gibi çeşitli kalemleri görebilir. Ayrıca, çalışanın gelir vergisi, sosyal güvenlik ve diğer yasal kesintiler de mş bordrosunda detaylı bir şekilde belirtilir.
Mş bordrosu, hem çalışan hem de işveren açısından önemlidir. Çalışan, mşındaki kesintileri anlama ve kontrol etme fırsatı bulur, işveren ise yasal yükümlülüklerini yerine getirdiğini belgeleyebilir.
Vergi Kesintileri Nedir?
Vergi kesintileri, çalışanların mşlarından yapılan, devletin belirlediği oranlarla hesaplanan ve devletin çeşitli kurumlarına ödenen parçalardır. Vergi kesintileri, Türkiye’de çalışan her birey için düzenli olarak yapılan bir işlem olup, genellikle gelir vergisi, damga vergisi gibi kalemlerden oluşur.
Gelir Vergisi
Gelir vergisi, çalışanların mşlarından yapılan en önemli vergi kesintisidir. Türkiye’de gelir vergisi, çalışanların yıllık gelirine göre değişir ve vergi dilimlerine göre artar. Gelir vergisi oranları, belirli bir tutarın üzerinde kazanç sağlayan kişilere daha yüksek oranlarla uygulanır. Bu vergi kesintisi, çalışanların brüt mşlarından belirli bir yüzde oranında kesilir ve devletin Hazine ve Maliye Bakanlığı’na ödenir.
Gelir vergisi dilimleri yıllık olarak güncellenir. Örneğin, 2025 yılı için gelir vergisi dilimleri şu şekildedir:
- 32.000 TL’ye kadar %15
- 32.000 TL – 70.000 TL arası %20
- 70.000 TL – 250.000 TL arası %27
- 250.000 TL – 880.000 TL arası %35
- 880.000 TL ve üzeri %40
Bu oranlar, çalışanın mşı arttıkça daha yüksek vergi dilimine girmesine neden olur. Bu sebeple, mşın brüt tutarı arttıkça, net mştaki düşüş de artar.
Damga Vergisi
Damga vergisi, mş bordrosunda yer alan bir diğer vergi kesintisidir. Damga vergisi, sözleşmeler, mş ödemeleri gibi belgeler üzerinde uygulanan bir vergidir ve oranı genellikle çok düşüktür (binde 7,59 gibi). Bu vergi, çalışanın mşından kesilir ve devlete ödenir. Ancak, damga vergisi, gelir vergisine göre daha düşük bir miktar olup, mş bordrosunda genellikle küçük bir rakam olarak görülür.
Sosyal Güvenlik Kesintileri
Sosyal güvenlik kesintileri, çalışanların emeklilik, hastalık, iş kazası ve yaşlılık gibi sosyal güvenlik haklarını güvence altına alır. Türkiye’de sosyal güvenlik sistemi, Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından yönetilir ve mşlardan yapılan kesintilerle finanse edilir. Bu kesintiler, hem işçi hem de işveren tarafından ortaklaşa yapılır.
Çalışanlardan alınan sosyal güvenlik primi, brüt mşın %14’üdür. Bunun dışında, işveren tarafından da %20,5 oranında bir katkı yapılır. Bu kesinti, çalışanın mşından doğrudan yapılır ve SGK’ya ödenir.
İşsizlik Sigortası
İşsizlik sigortası, çalışanın işini kaybetmesi durumunda devreye giren bir güvence sistemidir. Türkiye’de işsizlik sigortası, çalışanın mşından yapılan bir kesintidir ve oranı %1’dir. İşsizlik sigortası primleri, hem çalışanın hem de işverenin ortak katkılarıyla ödenir. Çalışanlar bu kesintiyi mş bordrolarında görebilirler.
Diğer Kesintiler
Bunun dışında, çalışanların mşlarından çeşitli kesintiler daha yapılabilir. Bu kesintiler, işyeri politikalarına, toplu sözleşmelere veya çalışanla yapılan özel anlaşmalara bağlı olarak değişkenlik gösterebilir. Örneğin, yemek ve ulaşım yardımları, özel sigorta ödemeleri gibi kesintiler mş bordrosunda yer alabilir.
Net Mş ve Brüt Mş Arasındaki Fark
Mş bordrosunda çalışanların en çok karşılaştığı kavramlar brüt mş ve net mştır. Brüt mş, çalışanın işverene bildirdiği, kesintilerden önceki toplam mş miktarını ifade eder. Net mş ise, brüt mş üzerinden yapılan tüm kesintiler (gelir vergisi, sosyal güvenlik primleri, işsizlik sigortası vb.) sonrasında çalışanın eline geçen tutardır.
Örnek olarak, 10.000 TL brüt mşı olan bir çalışanın mşından yapılan kesintiler şu şekilde olabilir:
- Gelir Vergisi: 1.500 TL
- Sosyal Güvenlik Primi: 1.400 TL
- İşsizlik Sigortası: 100 TL
- Damga Vergisi: 50 TL
Bu durumda, çalışanın net mşı 10.000 TL – 1.500 TL – 1.400 TL – 100 TL – 50 TL = 7.950 TL olacaktır. Yani, brüt mş ile net mş arasındaki fark, yapılan kesintilerden kaynaklanmaktadır.
Vergi Kesintilerini Azaltmanın Yolları
Çalışanlar, mşlarından yapılan vergi kesintilerini bir nebze azaltmak için çeşitli yasal haklardan yararlanabilirler. Örneğin:
- Bireysel Emeklilik Sistemi (BES): Çalışanlar, BES’e katıldıklarında, katkı payları üzerinden gelir vergisi avantajı elde edebilirler. BES’te yapılan kesintiler vergi matrahından düşülerek, gelir vergisi yükünü azaltabilir.
- Yemek ve Ulaşım Yardımları: Bazı işyerleri, çalışanlarına yemek ve ulaşım yardımı sağlar. Bu yardımlar, vergiye tabi olmayan ödemeler olduğundan net mşı artırabilir.
- Vergi İndirimi ve İstisnalar: Çalışanlar, engelli, gazi veya şehit yakınları gibi özel durumları olan kişiler için sağlanan vergi indirimlerinden yararlanabilirler.
Mş bordrosu, çalışanların mşlarının yanı sıra, devlet ve sosyal güvenlik kurumlarına yapılan kesintilerin de ayrıntılı bir dökümünü sunar. Gelir vergisi, damga vergisi, sosyal güvenlik primleri, işsizlik sigortası gibi kesintiler, mşların net tutarını belirleyen önemli faktörlerdir. Bu kesintilerin ne kadar olduğunu ve nasıl hesaplandığını anlamak, çalışanların mali durumlarını daha iyi yönetmelerine yardımcı olabilir.
Çalışanlar, mş bordrolarını dikkatle inceleyerek, yapılmış olan tüm kesintileri kontrol etmeli ve vergi avantajlarından yararlanma yollarını araştırmalıdır. Unutulmamalıdır ki, mş bordrosu sadece mşın ne kadar olduğunu gösteren bir belge değil, aynı zamanda çalışanların yasal haklarının ve yükümlülüklerinin de izlendiği bir dökümandır.
