Türkiye’de yaşlı, engelli ya da bakıma muhtaç bireylerin bakımını üstlenen kişilere devlet tarafından sağlanan en önemli desteklerden biri Evde Bakım Parasıdır. Bu destek, bakıma muhtaç bireyin kendi evinde bakım almasını teşvik ederek, hem hasta yakınlarını hem de kamu kaynaklarını rahatlatmayı amaçlar. Ancak, bu yardımdan faydalanmak için belirli koşulların sağlanması ve resmi başvuruların eksiksiz yapılması gerekmektedir. Bu rehberde, evde bakım parası almanın yollarını adım adım inceleyeceğiz.
1. Evde Bakım Parası Nedir?
Evde bakım parası, Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından, engelli bireyin evde bakımını üstlenen kişilere verilen aylık maddi destektir. Bu yardım, 2828 sayılı Sosyal Hizmetler Kanunu çerçevesinde düzenlenmektedir. Amaç, ağır engelli bireyin kurum bakımı yerine ailesiyle birlikte evde yaşamını sürdürmesini sağlamaktır.
2025 yılı itibariyle evde bakım parası yaklaşık olarak 7.608 TL düzeyindedir. Bu tutar her yıl memur maaş katsayısına göre yeniden belirlenir.
2. Kimler Evde Bakım Parası Alabilir?
Evde bakım parasından faydalanmak için hem bakıma muhtaç birey, hem de bakım veren kişi belirli şartları taşımalıdır.
A. Bakıma Muhtaç Birey İçin Şartlar
-
Engel Durumu: Engelli Sağlık Kurulu Raporu’nda en az %50 oranında engelli olduğunun belirtilmesi gerekir.
-
Ağır Engelli İbaresi: Rapor üzerinde “ağır engelli” (yeni düzenlemelerde “tam bağımlı”) ibaresi yer almalıdır.
-
Günlük Yaşam Etkinliklerinde Yardıma Muhtaçlık: Kişisel ihtiyaçlarını tek başına gideremeyecek durumda olmalıdır.
B. Bakımı Üstlenen Kişi İçin Şartlar
-
Aile Bireylerinden Biri Olması: Genellikle anne, baba, kardeş, eş veya çocuk gibi yakın akrabalar tercih edilir. Ancak, üçüncü dereceye kadar akrabalar da bakım üstlenebilir.
-
Sigortalı Bir İşte Çalışmaması: Tam gün çalışan bir kişinin bakım yükümlüsü olması zorlaşır. Kişinin çalışıyor olması halinde durum detaylı incelenir.
-
Bakımı Fiilen Üstlenmiş Olması: Gerçek anlamda bakımı yapan kişi olması gerekir. Sadece isim olarak bakım üstlenmiş olması yeterli değildir.
3. Hane Geliri Şartı ve Hesaplama Yöntemi
Evde bakım maaşı almak için, hane içinde kişi başına düşen aylık gelir asgari ücretin 2/3’ünden az olmalıdır. 2025 yılı için bu sınır yaklaşık 11.334 TL’nin 2/3’ü = 7.556 TL civarındadır.
Hesaplama Örneği:
-
4 kişilik bir ailede toplam gelir 25.000 TL ise:
-
Kişi başına düşen gelir: 25.000 / 4 = 6.250 TL
-
6.250 TL < 7.556 TL olduğu için gelir şartı sağlanır.
-
Not: Gelir hesaplamasında yalnızca düzenli gelirler değil; kira geliri, mal varlıklarından elde edilen gelirler, banka faizleri gibi tüm gelir kalemleri dikkate alınır.
4. Gerekli Belgeler ve Başvuru Süreci
Evde bakım parası almak için bağlı bulunulan Aile ve Sosyal Hizmetler İl Müdürlüğü’ne ya da Sosyal Hizmet Merkezleri’ne başvuru yapılmalıdır.
Gerekli Belgeler:
-
Engelli bireyin sağlık kurulu raporu (tam teşekküllü hastaneden alınmış)
-
Nüfus cüzdanı fotokopileri (engelli birey ve bakım veren kişi)
-
İkametgah belgesi
-
Gelir belgeleri (maaş bordrosu, kira gelirleri, banka hesap dökümü)
-
Tapu ve araç bilgileri
-
Vukuatlı nüfus kayıt örneği
-
Dilekçe (kurumdan temin edilir)
-
SGK hizmet dökümü
Başvurudan sonra sosyal hizmet görevlileri ev ziyareti yaparak, bireyin gerçekten bakıma muhtaç olup olmadığını ve bakımın evde sağlanıp sağlanmadığını denetler.
5. Değerlendirme Süreci ve Onay
Başvurunun ardından yapılan ev ziyareti ve rapor incelemesi sonucu, başvuru İl Müdürlüğü Değerlendirme Heyeti tarafından incelenir. Bu heyet:
-
Engelli bireyin sağlık durumunu,
-
Hane gelirini,
-
Fiziksel bakım koşullarını,
-
Sosyal desteği değerlendirir.
Eğer tüm şartlar sağlanıyorsa, başvuru onaylanır ve maaş ödemeleri, başvurunun yapıldığı ayı takip eden ay başlar. Ödemeler genellikle her ayın 15-31’i arasında yapılır.
6. Evde Bakım Parası Alırken Dikkat Edilmesi Gerekenler
-
Düzenli Gelir Takibi: Hane içinde bir kişinin işe girmesi ya da maaş artışı gibi durumlar, gelir şartını etkileyebilir. Bu tür değişiklikler 1 ay içinde kuruma bildirilmelidir.
-
Engelli Raporunun Süresi: Süreli raporlar varsa, raporun süresi bitmeden yenilenmesi gerekir.
-
Yer Değişikliği: İkametgah değişikliği durumunda yeni adresteki sosyal hizmet merkezine bilgi verilmelidir.
-
Bakım Verenin Değişmesi: Bakımı üstlenen kişi değiştiyse kuruma dilekçeyle bildirilmelidir.
Aksi durumda, haksız yere alınan ödemeler yasal faiziyle birlikte geri talep edilir.
7. Sık Sorulan Sorular
Soru: Engelli kişinin kendisi evde bakım maaşı alabilir mi?
Hayır. Evde bakım parası, engelli bireyin kendisine değil, bakımını üstlenen kişiye ödenir.
Soru: Aynı evde iki engelli varsa ne olur?
Eğer aynı evde bakımına ihtiyaç duyulan birden fazla birey varsa, her biri için ayrı ayrı başvuru yapılabilir. Gelir şartı kişi sayısına göre hesaplanır.
Soru: Engelli birey vefat ederse maaş ne olur?
Vefat halinde ödeme kesilir. Vefat durumu derhal kuruma bildirilmelidir.
8. Güncel Ödeme Bilgileri Nasıl Takip Edilir?
Evde bakım maaşı ödemeleri, Ziraat Bankası üzerinden veya PTT aracılığıyla yapılır. Ödemeleri şu yollarla takip edebilirsiniz:
-
e-Devlet üzerinden: “Engelli Evde Bakım Ödeme Bilgileri Sorgulama” hizmeti
-
ALO 183 Sosyal Destek Hattı
-
Ziraat Bankası mobil veya internet bankacılığı
9. Başvurusu Reddedilenler Ne Yapmalı?
Başvurusu reddedilen kişiler, gerekçeli karara göre itiraz hakkını kullanabilirler. Yeni gelir belgeleri, sağlık raporu veya ek bilgilerle yeniden başvuru yapılabilir. Ayrıca, idari mahkemeler aracılığıyla dava açma hakkı da saklıdır.
10. Alternatif Sosyal Yardımlar
Evde bakım maaşı şartlarını karşılayamayan bireyler aşağıdaki yardımlardan faydalanabilir:
-
2022 Sayılı Kanun Kapsamında Engelli Aylığı
-
Yaşlılık Aylığı
-
Sosyal Yardımlaşma Vakfı’nın gıda ve yakacak yardımları
-
Engelli bireylere yönelik ücretsiz ulaşım, vergi indirimi ve eğitim destekleri
Evde bakım parası, hem engelli bireyin yaşam kalitesini artırmak hem de ailelerin yükünü hafifletmek açısından büyük bir sosyal yardım mekanizmasıdır. Ancak bu yardımdan yararlanabilmek için sağlık, gelir ve bakım koşullarının titizlikle belgelenmesi gerekmektedir. Başvuru sürecine doğru hazırlanarak, gerekli evrakları eksiksiz tamamlayıp, kurumla açık bir iletişim kurmak, olumlu sonuç alma ihtimalini artırır.
